Martin van Hees
Zoölogisch directeur Beekse Bergen

Martin beet de spits af met zijn betoog over het houden van dierentuindieren.

Onderwerp lezing
Waar komen dierentuinen eigenlijk vandaan, waar staan we nu en hoe kunnen we met elkaar het dierenwelzijn van dierentuindieren dusdanig verbeteren dat ons nageslacht nog steeds kan genieten van dieren onder menselijke zorg.

Een niet makkelijk opdracht om dat in een half uur te doen gezien het volle programma, we hadden elkaar die dag namelijk heel veel te vertellen! Martin heeft 35 jaar dierentuinervaring en heel veel meegemaakt, geweldige belevenissen beleefd, dieren geboren zien worden en dood zien gaan. Maar ook de leuke en minder leuke kanten van dierentuinen gezien. Hij heeft een verscheidenheid aan dierentuindieren extensief en intensief verzorgd en van allebei de manieren de voordelen en nadelen ondervonden.

Twijfelt hij daardoor aan dierentuinen,  ja soms wel. Hij heeft in zijn carrière acht dierentuinen van binnen en buiten gezien. Daardoor veel gezien en ervaring opgedaan van wat er beter kan en beter moet. Zijn de kritieken daarmee op dierentuinen terecht? Soms wel. Hoeveel bestaansrecht heeft een dierentuin op de dag van vandaag en hoeveel in de toekomst? Zijn er nog dierentuinen over 100 jaar?

Een niet makkelijke stelling die deze dag dan ook niet opgelost zou gaan worden, eerder meer vraagtekens zet bij de dierentuin van nu. Maar Martin heeft een mooie uiteenzetting gegeven waarbij hij niet schroomde de hand in eigen boezem te steken. Een mooie start van de dag waarin vooral met respect naar elkaar geluisterd en gekeken werd.

Vroeger was alles beter..?
In vroegere tijden werden er vooral dieren in een dierentuin gehouden, een verzameling van wilde en exotische dieren. Welzijn was er niet toe doende, de verkrijgbaarheid enorm en het werd ook meer gezien als ‘aapjes kijken’. Tegenwoordig weet men gelukkig iets beter en wordt er vooral aandacht besteed aan interactieve educatie, beleving, liefde voor de dieren, welzijn, soorten in stand houden en liefst terugplaatsing van bedreigde dieren in het wild.

Welzijn van dierentuindieren in de toekomst
Welzijn blijkt een ruim begrip. Welzijn wordt vaak op gevoel bekeken, onze ‘onderbuik’ speelt hierin een grote rol. Nu nog even meetbaar maken..

Euthanasie als molensteen voor dierentuinen
Want hoe leg je aan het gemiddelde publiek uit dat dieren ook doodgaan of geëuthanaseerd en dan eventueel opgevoerd worden aan andere dierentuindieren? Geen makkelijke opdracht. In de praktijk blijkt dat het publiek er overigens wel ‘klaar’ voor is om de waarheid te horen gelukkig.

Is dieren trainen verrijking?
Uit zijn relaas blijkt dat dit wel degelijk zo kan zijn, mits je heel goed in je achterhoofd houdt dat het zin moet hebben om te trainen. Medische trainingen zijn hierbij leidraad, naast trainingen om dieren te verplaatsen van de ene naar de andere stal. Alles waar het dier beter van wordt en waar zo min mogelijk (negatieve) stress bij komt kijken is verrijking. En daarbij kan dieren trainen wel degelijk een fikse duit in het zakje doen!

Bedreigingen en kansen voor dierentuinen
Om een goede diermanager te zijn moet je altijd goed blijven kijken en luisteren en dan vooral naar jezelf. Maar zeker ook naar je achterban, het publiek, de gasten en de activisten. Waarbij er niet gezegd werd dat deze de wijsheid in pacht hebben maar willen we blijven bestaan zullen we ons moeten realiseren dat er wel dingen anders moeten. Willen we de kansen benutten dan zullen meer moeten gaan doen aan natuurbehoud, waarbij het welzijn van onze dieren hoog in het vaandel moet staan. Trainen van dieren is wetenschappelijk bewezen welzijn verhogend en stress verlagend. En het trainen van onze dieren is, naast educatie, conservatie en verrijking, een belangrijke pijler aan het worden in de nabije toekomst.